Omuz Çıkıkları

Omuz Çıkıkları

Omuz eklemi kürek kemiği, köprücük kemiği ve kol kemiğinin baş kısmının eklemleşmesi sonucu meydana gelen kompleks bir eklemdir. Omuzun kemik başı eklem kapsülü ile sarılmıştır ve çeşitli bağlar ve kaslar eklemin çıkmasını önler. Normalde baş kemiğinin eklem yüzü ile kürek kemiğinin eklem yüzü omuzun her açıdaki hareketinde birbiri ile uyumlu olacak şekilde temas halindedir. Omuzda bu eklem uyumunun bozulmasına, yanı baş ve kürek kemiği eklem yüzünün ilişkisinin ortadan kalkmasına omuz çıkığı adı verilir.

Omuz çıkıkları birçok farklı sebepten meydana gelebilir. Bunlardan en sık olanı travmadır. Omuz çıkığı genellikle açık olan kol üzerine düşme sonucu meydana gelir. Bu yaralanma tipi özellikle kayak, basketbol ve futbol gibi hızlı sporlar esnasında görülür.

Farklı spor dallarında da benzer düşmelerde ya da çarpışmalarda omuz çıkığı meydana gelebilmektedir.

Çoğu hastada omuzun yerinden çıkabilmesi için ciddi bir travma gerekse de bazı hastalarda omuz çıkığını kolaylaştıran faktörler bulunmaktadır. Özellikle yaygın bağ gevşekliği olan hastalarda omuz çıkığı daha sık görülmektedir. Yine daha önceden aynı omuzda çıkığı olan hastalarda ve fırlatma sporu gibi baş üstü aktiviteleri sık uygulayanlarda omuz çıkığı riski artmaktadır.

Omuz çıkığı esnasında eklemde ne tür hasarlar meydana gelebilir?
Omuz eklemi çıktığı anda eklem içinde ve çevresinde birçok yapı zarar görebilir. Özellikle ön taraftaki omuz bağları ve labrum adı verilen eklem dudağı zarar görebilir. Bunun dışında eklem kenarında kemik ayrılması ve omuz  başı kemiğinde çökme meydana gelebilir.

Yine yaşlı hastalarda daha sık görülmek üzere rotator manşet kas tendonlarında yırtıklar meydana gelebilir. Görüldüğü gibi eklem çıkığı ciddi bir yaralanmadır ve eklem çevresi dokularda ve kemiklerde önemli düzeyde hasara sebep olabilir.

İlk kez omuzu çıkan birinde nasıl bir tedavi uygulanır?
Omuz çıkığının tedavisi acildir. Çıkığın en kısa zamanda profesyonel bir sağlık çalışanı tarafından yerine oturtulması gerekmektedir. Tıbbi olanakların uygun olduğu ortamlarda yani sağlık kuruluşlarında çıkığın yerine oturtulma işlemi hafif bir anestezi altında uygulanmalıdır. Çıkığın anestezi altında yerine oturtulması hasta için daha konforludur ve fazla zorlama gerekmediği için yerine oturtma işlemi esnasında dokular daha az zarar görür. Ancak tıbbi olanaklar uygun değilse ve tıbbi olanaklara ulaşmak için uzun süre gerekli ise (dağda, denizde vs.) omuz bu konuda eğitim almış kişiler tarafından yerine oturtulabilir.

Omuz yerine oturtulduktan sonra hastaya “Velpau Bandajı” adı verilen bir omuz askısı takılır.

Bazı cerrahi müdahaleler sonrası hasta hızlı bir şekilde aktif hayatına dönebilirken, bazı cerrahiler sonrası uygulanan işlemin koruma altına alınması için hatanın birkaç hafta omuz askısı kullanması ve sonrasında fizik tedaviye girmesi gerekebilmektedir.

İlk omuz çıkığı sonrası ameliyat nadiren gereklidir. Ancak hasta çok genç yaşta ve sporcu ise, omuzu yerinde tutan bağ ve eklem dudağında ciddi zara gelişmişse ve ciddi kemik çökmeleri ve kemik kaybı varsa omuzun tekrar çıkma riski yüksek olduğu için ilk çıkık sonrası ameliyat gerekebilmektedir. Yine ileri yaş hastalarda omuz çıkığı sonrası büyük çaplı rotator manşet yırtıkları meydana gelmişse ilk çıkık sonrası ameliyat gerekebilmektedir. Eğer yukarıda sayılan durumlar ortada yoksa ilk omuz çıkığı genellikle ameliyat dışı yöntemlerle tedavi edilir. Omuz yerine oturtulduktan sonra birkaç hafta omuz askısı kullanımı sonrası güçlendirme egzersizlerine ve gerekirse fizik tedaviye başlanır ve hastanın eski fonksiyonunu sağlaması beklenir. Ortalama 6 hafta sonrası hasta günlük tam aktiviteye, 3 ay sonra ise spor aktivitelerine başlayabilir.